Organy - królowa. Bo to instrument najbardziej wyrafinowany, piękny, skomplikowany i tajemniczy, jest dla nas widoczny tylko „z twarzy”.
Organy kościoła św. Józefa w Chorzowie zbudowane zostały w roku 1907 przez firmę „Martin Binder und Sohn” z Regensburga, jako opus 150. Są największym zachowanym instrumentem tej firmy na Górnym Śląsku i jednym z trzech znajdujących się na terenie Archidiecezji Katowickiej. Ich wartość muzyczną, techniczną i architektoniczną podnosi fakt, że nie zostały w ciągu swej ponad stuletniej historii poddane przebudowie i przeróbkom. Są więc w pełni oryginalnym dziełem firmy i stanowią wartościowy zabytek dawnego budownictwa organowego na Śląsku. Stanowią też ważny obiekt kultury muzycznej. /Prof. Juliusz Gembalski, Organy na Górnym Śląsku, 2014.
Odważnie, podjęliśmy się remontu tego instrumentu rok temu. Nie jest to oczywiście „produkt pierwszej potrzeby”, ale skoro go mamy to jesteśmy dumni z posiadania tak wielkiej spuścizny.
Niestety nikt z nas nie widzi tego co tam jest remontowane. Można oczywiście zajrzeć na chór w czasie gdy jest tam organista!
A więc teraz chciałbym przekazać sprawozdanie z pierwszego etapu prac, który został zakończony i odebrany przez Komisję.
Jest już odnowiony kontuar (to na czym gra organista gdzie rozpoczyna drogę dźwięk, sieć tysięcy rurek które rozchodzą się do poszczególnych piszczałek jest to serce instrumentu), odnowione zostały klawiatury z kości słoniowej, oskórkowanie i wymiana filców, wymiana wentyli klapowych, pedały i cały mebel.
– zakupiona nowa dmuchawa, która uruchamia miech czyli zbiornik powietrza, który wzbudza dźwięk
– inne szczegółowe prace są umieszczone w opisie, poniżej artykułu.
Po pierwszym etapie instrument nie jest jeszcze zdatny do grania, dlatego słyszymy ciągle elektroniczne organy, które akompaniują podczas nabożeństw do śpiewanych pieśni.
Remont ten jest trudny dla dających pieniądze na ten cel, bo nie widać za bardzo efektów zewnętrznych tak jak np. nowy dach czy elewacja naszego zabytkowego probostwa. Ale prace zostały wykonane co potwierdziła Komisja Konserwatora Zabytków.
Dziękuję za wszelkie ofiary na ten cel! Zapłata za ukończony pierwszy etap prac wyniosła 81tysięcy złotych.
Dziękuję tym, którzy odpowiedzieli na apel w czasie kolędy i wpłacają swoje ofiary na konto parafialne. Trochę jestem zawiedziony, ponieważ na wizytach kolędowych na 3 tysiące rozdanych deklaracji wpłynęły tylko 42, ale może pozostali się jeszcze zmobilizują.
Dziękuję także przy okazji tym, którzy wpłacają swoje ofiary indywidualnie.
W zeszłym roku złożyłem także wniosek o dofinansowanie u Konserwatora Wojewódzkiego, ale otrzymaliśmy odmowę. W tym roku ponownie złożyłem podobny wniosek. Wszak organy w naszym kościele to zabytek, który Rzeczypospolita Polska przyjęła, jako dziedzictwo państwowe.
Niezawodny jest nasz Konserwator Miejski, z którego puli w zeszłym roku skorzystaliśmy i liczę, że i w tym roku decyzją Rady Miasta znów pomoc finansową otrzymamy.
Zachwyt nad naszym niepowtarzalnym instrumentem da kiedyś ogromną przyjemność wykonywania światowych dzieł literatury organowej i będzie napawał dumą, że w Chorzowie II mamy taki instrument!
Ks. prob. Antoni KLEMENS
P.S. Zawiesiłem dalsze prace konserwatorskie Probostwa, ponieważ nie jesteśmy w stanie finansowo udźwignąć tego zadania, tym bardziej, że najbardziej zniszczona, południowa elewacja została uratowana.
Szczegółowy program prac pierwszego etapu remontu naszych organów:
– remont kontuaru do „gołej” szafki, czyszczenie, usunięcie przewodów i urządzeń nie należących do wyposażenia stołu gry, konserwacja i renowacja powłok lakierniczych, renowacja podestu;
– remont klawiatur manuałowych: garnirowanie, wymiana filców i oskórowania, wymiana pokrycia klawiszy diatonicznych, poziomowanie i ustawienie odpowiedniego skoku klawiszy;
– renowacja klawiatury pedałowej: garnirowanie oraz wymiana filców i oskórowania, wymiana zużytych nakładek klawiszy;
– wykonanie i wymiana membran przelotowych;
– wykonanie i wymiana fałdowych mieszków upustowych;
– naprawa wszystkich urządzeń i aparatów pneumatycznych oraz wyłączników, z wymianą membran i oskórowaniem wentyli;
– wymiana oskórowania tonowych wentyli klapowych;
– wymiana tabliczek rejestrowych, wyciągów kombinacji, przycisków kolektywowych i nożnych;
– oczyszczenie i przedmuchanie pod ciśnieniem wszystkich rurek ołowianych, sprawdzenie drożności, uszczelnienie i wymiana uszkodzonych;
– renowacja i rekonstrukcja konduktów kartonowych;
– montaż instalacji elektrycznej wewnątrz szafki, wykonanie oświetlenia klawiatury pedałowej i pulpitu, wymiana wyłącznika dmuchawy;
– montaż elementów stołu gry;
– transport kontuaru do kościoła, podłączenie traktury i regulacja;
– demontaż starej dmuchawy i montaż nowej obok miecha głównego.
